Enkele dagen geleden was ik een astrofysicus en droeg ik bij aan een onderzoeksproject door afbeeldingen van zonnevlekken te ordenen naargelang de complexiteit. Toen ik daar genoeg van had, werd ik een biochemicus en werkte ik tot in de vroege uurtjes aan een project om RNA te synthetiseren.

Maar eigenlijk ben ik helemaal geen wetenschapper. Voor gisteren had ik nog nooit zonnevlekken bestudeerd en ik weet nog steeds niet precies wat RNA doet. En toch werd ik hartelijk verwelkomd in het onderzoeksteam. Blijkbaar gaven de onderzoekers er niets om dat ik geen echte wetenschappelijke kennis heb. Ze hadden genoeg aan mijn visueel inzicht en mijn ervaring met online games.

Beide projecten, Sunspotter en EteRNA, zijn perfecte voorbeelden van de opkomende citizen scienceprojecten van tegenwoordig. Sunspotter heeft tot doel zonnevlekken te analyseren. Die vertellen ons meer over zonnestormen, die ook hier op aarde schade kunnen toebrengen (zoals stroompannes). EteRNA wil meer te weten komen over het manipuleren van RNA, een van de belangrijkste moleculen voor het leven op aarde. Door RNA te manipuleren kunnen we nieuwe eiwitten creëren met nano engineering, die dan weer nuttige chemicaliën kunnen produceren of bepaalde acties kunnen uitvoeren in ons lichaam.

Citizen Science wordt op luid applaus onthaald door mensen die de evolutie ervan nauw in de gaten houden en er zelf ook gebruik van maken. Velen zijn van mening dat Citizen Science betrouwbare data oplevert en problemen erg efficiënt kan oplossen. Maar zelfs al zijn er meer Citizen Scienceprojecten dan ooit, het is geen volledig nieuw concept. Het publiek levert al lang een bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek. Kijk maar naar ‘Christmas Bird Count’, een project dat de Audubon Society in 1900 al lanceerde. Toch beperkten projecten zoals dit zich uitsluitend tot het verzamelen van data.

Tegenwoordig voeren vrijwilligers ook berekeningen uit die te moeilijk zijn voor computers. Nieuwe computertechnieken mogen het onderzoek dan wel sterk verbeterd hebben, toch kennen ook computers hun limieten. In een interview vertelde Rhiju Das, biochemicus van Stanford University en mede-oprichter van EteRNA, dat computers dan wel goed zijn in het ontcijferen en bouwen van nieuwe RNA-strengen; mensen zijn toch nog steeds beter in het herkennen van subtiele patronen om aan de hand daarvan nieuwe patronen te voorspellen.

Rhiju Das en Adrien Treuille, ontwikkelaars van EteRNA, vertellen waarom ze zo enthousiast zijn over Citizen Science games.

Alle menselijke berekeningen overlaten aan wetenschappers of informaticaspecialisten zou de vooruitgang van wetenschappelijk onderzoek vertragen. Daarom schakelen sommige onderzoekers niet-wetenschappers in als vrijwilligers. Om de berekeningen aangenaam en entertainend te maken, is er de kruisbestuiving tussen Citizen Science en online videogames. Dit concept blijkt vandaag erg succesvol.

Citizen Science in spelvorm

Wetenschappers zoals Das vinden gamification – het omvormen van een Citizen Scienceproject naar een spel – een effectieve methode voor het uitvoeren van berekeningen door mensen. Volgens Das houden de verslavende, sociale en doelgerichte elementen van de spelletjes de vrijwilligers enthousiast en zorgen ze ervoor dat ze terug blijven komen en blijven bijdragen aan het onderzoek. De bijdrages van zo’n grote groep vrijwilligers zijn onmisbaar, ze zorgen immers voor genoeg data om het onderzoek draaiende te houden.

Fraxinus is een Citizen Science game dat een oplossing wil vinden voor de essenziekte, door gamers aan de slag te zetten met DNA van de bomen. (video: BBSRC) 

Ik vind deze elementen zelf ook terug tijdens het spelen van EteRNA. Het is een online gameportaal met eenvoudige kenmerken die je in bijna elke game terugvindt. Deze kenmerken doen me denken aan andere succesvolle online games die ik bestudeer, zoals World of Warcraft. Dit spel heeft ook een prestatielijst en een ranking van de beste spelers. De doelen van het spel zijn duidelijk en er is een forum en een chatbox, waar gamers van gedachten kunnen wisselen.

De spelers zetten zelf handleidingen en voorbeeldvideo’s online. Wanneer ik een puzzel oplos, beloont mijn scherm me met flikkerende lichten en vrolijke bollen. Een massa mensen hebben spel al uitgeprobeerd  - er zijn ondertussen meer dan 60.000 accounts aangemaakt – maar velen haken ook weer af na amper enkele puzzels. De puzzels zijn niet onmogelijk om op te lossen, maar er is natuurlijk wel een leercurve. Je kan niet zomaar door alle puzzels heen walsen zonder na te denken.

Een Citizen Sciencegame is ontworpen om resultaten of inhoud te creëren in een entertainende omgeving, in tegenstelling tot gewoon plaatjes met elkaar te vergelijken, zoals Sunspotter. Het doel van het spel is erg duidelijk is – je helpt de onderzoekers met het vouwen van eiwitten. Maar door dit te presenteren in de vorm van een game verandert dit doel voor de spelers in ‘je neemt het op tegen anderen om te zien wie het snelst of het best is in het vouwen van eiwitten’. En als je hier goed in bent, dan word je beloond met een plaats bovenaan de ranglijst, je krijgt toegang tot de wetenschappers en de kans om een echte bijdrage te leveren aan het onderzoek. Net om deze redenen zijn online games zo succesvol.

De voordelen van verslaving

Eli Fisker speelt EteRNA al sinds 2011 en staat momenteel als vijfde in de ranglijst. Eli speelt mee omdat hij gek is op puzzels zoals Tetris of Candy Crush, én ... hij houdt van wetenschap. Hij wijst erop dat hij geen echte wetenschapper is maar een bibliothecaris. Als Citizen Scientist aan de slag zijn, geeft hem voldoening en voedt zijn passie voor wetenschap. “Er zijn veel gewone mensen geïnteresseerd in wetenschap”, zegt hij. “Daarom is het leuk dat deze liefde voor wetenschap ook effectief gebruikt kan worden. We krijgen een kans om wetenschappelijke problemen op te lossen”.

Een Citizen Sience gamel heeft nog een voordeel: door het project in de vorm van een game te presenteren, krijgen gamers zoals Eli de indruk dat ze het wetenschappelijk onderzoek effectief versnellen. Een gevoel dat volgens hem ‘nog verslavender is dan het spelen van Candy Crush’, nochtans een erg verslavende en succesvolle smartphonegame.

Citizen Science heeft echter ook tegenstanders. Sommigen stellen in vraag of het wel ethisch verantwoord is om onbetaalde vrijwilligers uren te laten kloppen voor hun computer. Ook wordt er maar weinig onderzoek gepubliceerd naar de impact van deze online games. Zeker wat betreft het potentiële falen ervan, de impact op het wetenschappelijk onderzoek en de ervaring van de spelers.

Als maar weinig spelers zich aanmelden, kan dat ook invloed hebben op het onderzoek. Adrien Trueille, die samen met Das EteRNA ontwikkelde, computerwetenschapper aan de Carnegie Mellon University, zegt dat Citizen Science games hun doel niet kunnen bereiken zonder voldoende vrijwilligers. Zeker als het  resultaat afhankelijk is van analyses uitgevoerd door mensen.

En toch. De ernome opkomst van Citizen Sciencespelletjes suggereert dat er een fascinatie voor bestaat. Het is nog onduidelijk of dat komt omdat alles in deze tijden in spelvorm wordt aangebracht of omdat wetenschappers op deze manier meer deelnemers kunnen aantrekken en zo een grotere impact hebben. De spelers van zulke games zijn in elk geval blij dat ze mee kunnen helpen om wetenschappelijke problemen op te lossen die onderzoekers hen aanreiken.

“Mijn gevoel over Citizen Science is empowerment”, zegt Eli. We spelen, falen en slagen. Ik kan effectief bijdragen aan een specifiek wetenschappelijk probleem.

Meer voorbeelden van Citizen Science games vind je op deze overzichtspagina.

Ladan Cockshut is postdoctoraal onderzoeker Cybersecurity and Digital Technologies aan Durham University in het Verenigd Koninkrijk. Ze schreef dit artikel voor The Conversation, een onafhankelijke, non-profit journalistieke website die nieuws en achtergrond afkomstig uit de academische gemeenschap publiceert. 

Interessante wetenschappelijke artikels:

Using gamification to inspire new Citizen Science volunteers

Do games attract or sustain engagement in Citizen Science? A study of volunteer motivations

Facilitating Citizen Science through gamification

Motivation to participate in an online Citizen Science game. A study of Foldit